Gelibolu’da Rusların Anısına Yapılan Hatıra Anıtını Nedir?
Gelibolu’da Rusların Anısına Yapılan Anıtı, 1920–1921 yıllarında Kırım’dan tahliye edildikten sonra Gelibolu’da konuşlanan ve burada hayatını kaybeden General A. P. Kutepov komutasındaki Birinci Ordu Kolordusu askerlerinin aziz hatırasını yaşatmak amacıyla dikilmiştir.
Gelibolu’ya Nasıl Geldiler ve Hangi Şartlarda Yaşadılar?
Kasım 1920’de Kırım’dan tahliye edilen yaklaşık 27.000 kişilik Birinci Ordu Kolordusu Gelibolu’daki kampa yerleştirildi. Aç, yıpranmış üniformalarla, çoğu zaman ayakkabısız, yetersiz giysi ve eşyalarla gelen askerler, açlığı bastırmak için çoğu kez şahsi eşyalarını ve askeri teçhizatlarını satmak zorunda kaldılar.
İaşe son derece sınırlıydı: kerosen, mum, karpit gibi malzemelerin az miktarda temini mümkün olmuş, ardından bu tedarikler de tamamen kesilmiştir. İklim koşulları, sürekli yağmurlar ve sert rüzgârlarla ağırlaşmış, birçok asker toprak barakalarda yaşamak zorunda kalmıştır. Tüm bu zorluklara rağmen, General Kutepov’un ortaya koyduğu prensipler doğrultusunda askeri disiplin titizlikle korunmuştur.
Kamptaki Sosyal Hayat
Kampta okullar, sıhhiye noktaları, aşevleri faaliyet göstermiş; subay toplantıları düzenlenmiş, gazete bültenleri çıkarılmış, alay bayramları ve dinî törenler icra edilmiştir. Bu faaliyetler, subay ve askerlerin moralini yükseltmiş, düzeni korumuş ve askeri yapının ayakta kalmasına katkı sağlamıştır.
Yerel Halkın Tutumu
Türk halkının Rus mülteciler ve askerlerine yaklaşımı genel olarak dostane ve anlayışlı olmuştur. Kendi sıkıntılarına rağmen, yöre halkı mültecilere gıda ve temel ihtiyaç malzemeleriyle yardımcı olmuş, birçok Türk ailesi ekmeğini ve giysisini onlarla paylaşmıştır. Bu insani ve saygılı tavır, Rusların hatıralarında derin izler bırakmıştır.
Gallipoli Derneği’nin Kuruluşu
22 Kasım 1921’de, Gelibolu’da bulunmuş Birinci Ordu Kolordusu mensuplarını bir araya getirmek, birlik ruhunu ve Gelibolu hatırasını yaşatmak amacıyla Gallipoli Derneği kurulmuştur. Derneğin Onursal Başkanı General Vrangel, Onursal Başkanlık Konseyi Başkanı ise General Kutepov olmuştur.
Anıtın Yıkılması ve Yeniden İnşası
İlk anıt 1949 yılında meydana gelen depremde yıkılmıştır. Daha sonra Rusya Federasyonu Dışişleri Bakanlığı’na bağlı kurumların ve Andrey Pervozvannıy Ulusal Gurur Vakfı’nın desteğiyle restore edilerek 2008 yılında yeniden açılmış ve kutsanmıştır.
Günümüzdeki Durumu ve Bakımı
Rusya Federasyonu Hükûmeti’nin 11 Kasım 2010 tarihli ve № 1948-r sayılı kararı gereğince, Gelibolu’daki Rus Askerleri Anıtı, Rusya için tarihî ve anımsal öneme sahip yurtdışındaki anıt ve mezarlıkların listesine dahil edilmiştir. Anıtın korunması ve düzenli bakımı, Rossotrudnichestvo Federal Ajansı’nın Türkiye Temsilciliği tarafından gerçekleştirilmektedir.
Düzenli olarak yeşillendirme, aydınlatma, çevre temizliği ve peyzaj çalışmaları yapılmakta; ayrıca anıtın ilçenin turistik güzergâhlarına dahil edilmesi için yerel yönetimlerle iş birliği sürdürülmektedir. Böylece anıtın tarihî ve kültürel önemi daha geniş kitlelere ulaştırılmaktadır.
Rus Evi Ankara’nın Sayın Başkanı Aleksandr Sotniçenko’nun, Gelibolu’da Rusların anısına yapılan hatıra anıtını ziyareti sırasında çekilmiş bir kare.
