Büyükada’da Kırım Savaşı’ndan Kalan: Rus Asker Mezarlığı ve Anıtı

Hakkında


Marmara Denizi’nin serin sularında yer alan Prens Adaları'nın en büyüğü olan Büyükada, doğal güzelliklerinin yanı sıra tarih boyunca pek çok olaya da tanıklık etmiştir. Bu olaylardan biri de, 19. yüzyılda Osmanlı İmparatorluğu ile Rusya İmparatorluğu arasında yaşanan ve tarihe “Kırım Savaşı” olarak geçen büyük çatışmadır (1853-1856).


Kırım Savaşı sırasında, Osmanlı topraklarında savaş esiri olarak tutulan çok sayıda Rus askeri, Büyükada’da konuşlandırılmıştı. Adada oluşturulan esir kamplarında zor şartlar altında yaşam mücadelesi veren bu askerlerden bir kısmı, 1855 ve 1856 yıllarında çeşitli nedenlerle yaşamını yitirmiştir. Hayatını kaybeden bu askerler, Büyükada’da toprağa verilmiş ve onların hatırasını yaşatmak amacıyla, savaşın sona ermesinden birkaç yıl sonra, 1862 yılında bir anıt dikilmiştir.

Anıt, adanın doğusunda yer alan ve Bizans dönemine uzanan geçmişiyle dikkat çeken Rum Ortodoks Aziz Nikolaos Manastırı’nın arazisinde yer almaktadır. Anıt, yaklaşık 3 metre yüksekliğinde, piramidal formda inşa edilmiş beyaz mermerden bir obelisktir. Tepesinde sade ama anlamlı bir metal haç yer almakta, çevresi ise 1,2 metre yüksekliğinde bir demir parmaklıkla korunmaktadır.

Anıtın batı cephesinde, Rus İmparatorluğu’nun simgesi olan çift başlı kartalın yer aldığı kabartma bir arma dikkat çeker. Bu arma, dönemin Rusya’sının imparatorluk kudretini ve dini sembollerle iç içe geçmiş devlet anlayışını yansıtır. Ancak ne yazık ki, bu kabartma 1955 yılında İstanbul’da yaşanan ve birçok Rum yapısının zarar gördüğü pogromlar sırasında kısmen tahrip edilmiştir.

Anıtın üzerindeki kitabeler, hem tarihi hem de dini bir anlam taşır. Ana cephede yer alan yazı şudur:
“1855-1856 yıllarında hayatını kaybeden Rus savaş esirlerinin kalıntıları burada yatmaktadır.”

Arka yüzünde ise şu ibare yer alır:
“İmparator Aleksandr II’nin emriyle, 1862 yılında dikilmiştir.”

Anıtın yan yüzeylerinde, hem Kırım Savaşı’nı anımsatan tarih aralıkları (1853-1854-1855-1856) hem de savaş döneminde hüküm süren imparatorlar I. Nikolay ve II. Aleksandr’a ait monogramlar (venzeller) yer almaktadır. Ayrıca, mezar taşının bir yüzünde yer alan şu İncil’den (Mezmurlar) alıntı dikkat çekicidir:
“«На тя Господи уповахомъ, да не постыдимся во въки» – Türkçesiyle:
“Sana güvendik, ya Rab, ebediyen utandırma bizi.”

Büyükada’nın tarihsel dokusunda yerini korumaktadır.

Fotoğraf Galerisi